Cüz-i irade ~ Kulluk ~ Muhabbet ~ Aşk
Cüz-i irade yok diyen bir kişiden Allah'ın Kulluk muradı ümidi yok
demektir; bu söz en fazla, o kimsenin hükmü verilmiş olup an be an
cehennem için ibret olarak yaratıldığını gösterir. Yani o kişinin cüz-i
iradesinden sığınabileceği Mutlak bir Rab kalmamıştır. Halbuki insan
bilmez, bilmese de muhatabı an be an Hakk'tır, ve Allah An'dadır geçmiş
gelecekde değil, dilediğine hükmedebilir ; insan'dan muradı kulluk, ve
ona lütfetmektir; ebedi bir zıtlaşma değil. Yoksa sırf ezeli ilmiyle
hükmedip direkt cennet ve cehenneme koyuverirdi; dediğimiz gibi bu ebedi
sürecek bir zıtlaşma değildir. Eğer ona kendisine kul olması için cüz-i
irade ile serbestlik vermeseydi İnsan'la Murad ettiği bu Muhabbet ve
zıtlığın kemalini bulduğu bu Aşk meydana gelmezdi.